در جهان هستي انسان تنها مخلوق خداوند است كه از موهبت عقل برخوردار مي‌باشد، موهبتي كه وي را اشرف مخلوقات ساخته است. مجازات دنيوي و البته اخروي انسان در قبال جرایم و معاصي ارتكابي به اين خصيصه اختيار وي و امكان انتخا‌بگري او بازمي‌گردد.

بر اين اساس قضات، وكلا و در مجموع حقوقدانان فردا، هنگامي كه در كلاس درس امروز حقوق جزا حاضر مي‌شوند هر جرم را واجد سه عنصر قانوني، مادي و رواني مي‌يابند، و آنگاه كه مسؤوليت كيفري را تجميع مجرميت با قابليت انتساب تشخيص مي‌دهند به اهميت ركن رواني در انتساب مسؤوليت كيفري واقف مي‌گردند.

كتاب «جايگاه ركن رواني در مسؤوليت كيفري» كه به اهتمام آقاي دكتر مهدي مؤمني عضو هيأت علمي دانشگاه پيام نور تهيه شده است مجموعه مقالاتي است كه براي همايش علمي دانشگاه پيام نور استان سمنان ارسال و پس از ارزيابي، از ميان حدود صد مقاله انتخاب شده است.

عناوين و نام نويسندگان مقالات به اين شرح است:

1- نقش اراده در مسؤوليت كيفري/ دكتر سيددريد موسوي‌مجاب

2- نقش عوامل هُشيار و ناهُشيار در ارتكاب جرم/ دكتر علي‌اصغر احمدي

3- عنصر رواني جنايات بين‌المللي/ دكتر اميرمسعود مظاهري

4- بررسي عنصر رواني در جرايم ناشي از عمليات ورزشي/ دكتر نادر شكري

5- فلسفه اگزيستانسياليسم و حقوق كيفري/ دكتر مهدي مؤمني

6- جايگاه انگيزه در علوم كيفري/ محسن لعل عليزاده

7- جايگاه و مصاديق عنصر رواني جرايم متصديان امور پزشكي/ محمد آرميده

8- نيت، بعد رواني اعمال عبادي و مجرمانه انسان/ طاهره برناكي

9- مجانين در قانون اقدامات تأميني مصوب 1339/ محمد باقري، محسن لعل عليزاده

10- مسؤوليت كيفري بيماران رواني/ ابوذر علي اكبري سفيد داربن

11- جنون و آثار آن در حقوق كيفري ايران/ محمود درويش ترابي

12- بررسي فقهي - حقوقي جنون/ ليلي جهان‌بين

13- مسؤوليت كيفري مجانين/ حسين مهدوي، ولي شيرپور

14- تفسير ماده 51 قانون مجازات اسلامي/ حسن شيباني، حسين شيباني

15- انواع اختلالات رواني و جرايم ارتكابي ناشي از آن از ديدگاه جرم‌شناسي/ ولي شيرپور، حسين مهدوي، مراد نصيري

16- بررسي اجمالي چالش‌هاي مقررات جزايي ايران در مقوله بيماران رواني/ طيبه عباسي

17- بررسي رابطه فراشناخت، خودپايي با سلامت رواني در زندانيان / هيمن محمودفخه

18- بررسي رابطه بين اعتياد، جرايم جنسي، مشكلات تحصيلي و حوادث رانندگي با اختلال كم‌توجهي و بيش‌فعالي/ زيبا برقي ايراني

19- بررسي تأثير اعتياد به مواد مخدر بر عنصر رواني جرم و مسؤوليت‌كيفري/ مرضيه سادات آقاميرسليم

20- رابطه اسكيزوفرني و پارانويا با جرم/ ليدا وحيدي مطلق

21- مقايسه ميزان هيجان‌طلبي و خطرپذيري در دختران فراري و عادي/ فرزانه رمضاني

22- مطالعه تطبيقي مسؤوليت كيفري و مسؤوليت سازماني با رويكرد رفتاري/ دكتر محمدمهدي جلالي، ابوالفضل روحاني

فهرست مقالات منتشره در نشريه :

   1 : مفهوم قلمرو در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران: مرز جغرافيايي/بي مرزي عقيدتي

   خليلي، محسن

كليد واژه: قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، مرز/قلمرو، انقلاب اسلامي ايران، خبرگان قانون اساسي 1358، قلمرو جغرافيايي، بي مرزي عقيدتي

   2 : ساخت جزاير مصنوعي در خليج فارس از منظر حقوق بين الملل محيط زيست 

   عباسي اشلقي، مجيد

كليد واژه: خليج فارس، جزاير مصنوعي، حقوق درياها، محيط زيست، مناطق دريايي

   3 : نقش مجالس قانونگذاري در فرآيند سياستگذاري، به سوي يک الگوي نظري 

   سينايي، وحيد – زماني، سميه

كليد واژه: مجالس قانونگذاري، سياستگذاري، ساختار، کنشگر

   4 : امنيت حقوقي به مثابه شرط تحقق امنيت قضايي

   ويژه، محمدرضا

كليد واژه: امنيت حقوقي، امنيت قضايي، شفافيت، برايت، اعتماد مشروع، حق هاي مکتسبه

   5 : تحولات رژيم بهره برداري از منابع مشترک نفت و گاز درياي مازندران

   شريعت باقري، محمدجواد – جهاني، فرخزاد

كليد واژه: رژيم حقوقي درياي مازندران، منابع نفت و گاز درياي مازندران، جانشيني دولت ها، توسعه مشترک

   6 : بررسي مشکل زيست محيطي درياچه اروميه از منظر حقوق بين الملل محيط زيست

   سليمي تركماني، حجت

كليد واژه: حقوق بين الملل محيط زيست، تالاب هاي بين المللي، درياچه اروميه، کنوانسيون رامسر، ارزيابي آثار زيست محيطي، ويژگي هاي اکولوژيکال

   7 : نظريه هاي مويد حق: نظريه برابري گراي کانتي

   رحماني، زهره

كليد واژه: نظريه هاي مويد، نظريه هاي کانتي، نظريه برابري گرا، نظريه حق، کرامت انساني، فاعليت اخلاقي

   8 : ارزيابي دکترين «مسووليت حمايت» در بحران دارفور سودان

   جباري، منصور - حاضروظيفه قره باغ، جليل

كليد واژه: اتحاديه آفريقا، حقوق بشر، سازمان ملل متحد، دارفور، دکترين مسووليت حمايت، مداخله بشر دوستانه

   9 : ناسازواري عدالت و صلح در ديوان کيفري بين المللي در پرتو پرونده عمرالبشير (سودان)

   سواري، حسن

كليد واژه: بي کيفري، شوراي امنيت، ديوان کيفري بين المللي، صلح، عدالت

   10 : ويژگي هاي جرم انگاري در پرتو اسناد و موازين حقوق بشر

   شمس ناتري، محمدابراهيم - ابوالمعالي الحسيني، سيد وحيد - علي زاده طباطبايي، زهراسادات

كليد واژه: جرم انگاري، حقوق بشر، ضرورت، شفافيت

   11 : تعهد بانک ها به حفظ اسرار مشتريان و عمليات تبديل دارايي ها به اوراق بهادار

   زارع، علي – جمالي، جعفر

كليد واژه: تعهد حفظ اسرار بانکي مشتريان، تبديل به اوراق بهادار کردن، حريم خصوصي، امنيت اطلاعات، تعهد ضمني

   12 : بررسي عوامل موثر بر صيانت فرهنگي در جمهوري اسلامي ايران

   حسن بيگي، ابراهيم

كليد واژه: فرهنگ، صيانت فرهنگي، جامعه پذيري، کنترل اجتماعي، نهادي سازي، تبادل فرهنگي، هجوم فرهنگي

   13 : سياست هاي کلي برنامه پنجم توسعه و الگوي امنيتي جمهوري اسلامي در منطقه خليج فارس (با تاکيد بر امور سياسي، دفاعي و امنيتي)

   عيوضي، محمدرحيم

كليد واژه: خليج فارس، الگوي امنيتي، برنامه پنجم توسعه، جمهوري اسلامي ايران، شوراي همکاري خليج فارس، برنامه هسته اي ايران، نظام بين الملل، کانستراکتيويسم

نشست فوق العاده از سلسله نشست های تازه های علوم جنایی با موضوع تحلیل و بررسی حقوقی دادگاه نورنبرگ به تاریخ 1 خرداد 1390 در دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد. در این نشست جناب آقای دکتر اردبیلی سخنرانی کردند و فیلم مستندی از جریان محاکمات و جنایات علیه بشریت که طی جنگ جهانی دوم ارتکاب یافته بود، نمایش داده شد. شرح این نشست در نشریه حقوقی تعالی حقوق منتشر خواهد شد.

ساعت ‌16 و 30 دقیقه یكی از روزهای اواسط آبان‌ماه سال ‌83 اهالی خیابان رسالت متوجه داد و فریادهای دختری جوان شدند كه با دنبال كردن موضوع دریافتند دختر جوان به نام «آمنه» از سوی فردی مورد اسیدپاشی قرار گرفته است.

با انتقال آمنه به بیمارستان، تلاش پزشكان برای درمان وی آغاز شد، اما زمانی كه بعد از انتقال به بیمارستان‌های رسالت و مطهری به بیمارستان لبافی‌نژاد منتقل شد، پزشكان اعلام كردند كه دیگر دیر شده و چشم چپ آمنه كاملا از بین رفته است.

با طرح شكایت دختر جوان در شعبه‌ ششم بازپرسی دادسرای امور جنایی تهران، قاضی قیصری رسیدگی به شكایت را در دستور كار قرار داد و شناسایی و بازداشت متهم را از ماموران آگاهی خواستار شد.

آمنه در شكایت خود اعلام كرد: چند ماه قبل وقتی در دانشكده‌ برق مشغول تحصیل بودم متوجه شدم كه یكی از دانشجویان به اسم مجید به من علاقه‌مند شده است. چند بار مادرش با منزل ما تماس گرفت اما مادر من به دلیل تفاوت‌های زیاد سنی، فرهنگی و خانوادگی ما پاسخ منفی داد كه البته جواب خودم نیز منفی بود تا این‌كه یكی از دوستانم پیشنهاد داد برای تمام كردن موضوع، یك بار رودررو پاسخ قطعی خود را به او بدهم. به همین دلیل یك روز كه بعد از ایجاد مزاحمت‌های فراوان و تماس‌های گاه و بی‌گاه به محل كارم آمد، به او گفتم كه با فردی عقد كرده‌ام و دیگر سراغ من را نگیرد.

این دختر جوان ادامه داد: مجید در مقابل این ادعای من خواست كه از همسرم طلاق بگیرم و اظهار كرد كه در صورت عدم جدایی از همسرم مرا خواهد كشت. من تهدیدهای او را جدی گرفتم و همان روز به پلیس اطلاع دادم اما پلیس گفت تا زمانی كه جرمی واقع نشده نمی‌توان وارد عمل شد و او را بازداشت كرد. با گذشت دو روز از این ماجرا عصر روز حادثه زمانی كه از محل كارم خارج شدم ناگهان فردی مثل سایه از پشت به من نزدیك شد و بعد روبرویم ایستاد. سپس ظرفی سرخ‌رنگ را جلو آورد و مایع به شدت سوزاننده‌ داخل آن را روی صورتم پاشید. اول تصور كردم كه آب‌ جوش است اما وقتی مرا به چند بیمارستان بردند، فهمیدم اسید بوده و همان ابتدا چشم چپم از بین رفت.

این شاكی در ادامه‌ شكایت خود، گفت: پزشكان اقدام به تخلیه‌ چشم چپم كردند و گفتند كه چشم راستم نیز در شرف نابینایی است. به همین دلیل پیشنهاد كردند كه برای درمان به بارسلون بروم و آن زمان با هشت هزار یورو كه بخشی از آن به صورت كمك از سوی دولت وقت به خانواده‌ام پرداخت شد، برای درمان به اسپانیا سفر كردم. در آنجا ‌17 بار مورد جراحی پلاستیك قرار گرفتم و چشم راستم نیز مورد درمان قرار گرفت اما پزشكان اعلام كردند كه اثرات مخرب اسید تا پنج سال باقی می‌ماند و به همین دلیل یك شب وقتی در خانه بودم ناگهان متوجه شدم داخل حفره‌ چشم راستم چیزی وجود ندارد و به این ترتیب چشم دیگر خود را هم از دست دادم.

با صدور قرار مجرمیت برای متهم، پرونده وی جهت محاكمه به دادگاه كیفری استان تهران ارجاع شد و قضات شعبه ‌71 دادگاه كیفری، روز ‌6 آذرماه سال ‌87 پس از اخذ اظهارات متهم و شاكی، حكم قصاص دو چشم به شیوه‌ مورد درخواست شاكی یعنی ریختن اسید در چشم متهم و پرداخت دیه‌ جراحات وارده پس از پرداخت تفاضل دیه از سوی شاكی را صادر كردند.

این پرونده پس از تایید رای صادره از سوی دادگاه توسط دیوان عالی كشور، روز ‌21 اسفندماه ‌87 به واحد اجرای احكام دادسرای امور جنایی تهران ارجاع شد.

پس از بازگشت مجدد دختر جوان و ناكامی پزشكان در درمان وی، بار دیگر «آمنه» و خانواده‌اش بر اجرای حكم قصاص تاكید كردند و به این ترتیب پرونده از سوی قاضی عصمت‌الله جابری دادیار اجرای احكام دادسرای جنایی در آستانه ارسال نزد رییس قوه قضاییه جهت استیذان و نهایتا اجرای حكم قرار گرفت.

دادیار اجرای احكام دادسرای امور جنایی پایتخت در این زمینه اظهار كرد: در صورت عدم برقراری صلح و سازش، قطعا حكم را اجرا خواهیم كرد تا بازتاب این مجازات، سبب كاهش چنین پدیده‌ای شود.

دختر 8 ساله ای که به طرز فجیعی توسط ناپدری مورد آزار و اذیت جسمی و روحی قرار گرفته، هم اکنون در بیمارستان بستری است. دکتر کامران آقاخانی متخصص پزشکی قانونی بیمارستان حضرت رسول (ص) با اعلام این خبر در گفتگو با خبرگزاری مهر اظهار داشت: این دختر توسط اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی به بیمارستان سوانح سوختگی مطهری منتقل می شود و متاسفانه به دلیل شکستگی های متعدد از ناحیه سر و دست، ناگزیر به اعزام او به بیمارستان حضرت رسول (ص) می شوند. آقاخانی در تشریح وضعیت این دختر گفت: موارد کودک آزاری بسیاری را شاهد هستیم، اما وضعیت این دختر و آزار و شکنجه او به قدری دردناک است که قابل شرح نیست و نمی توان گفت فردی که او را آزار داده، خوی انسانی دارد. این دختر به ما گفته است که با مادر معتاد و ناپدری زندگی می کند و 4 روز است که غذا نخورده است. آقاخانی با تاکید بر انعکاس چنین فجایع دردناکی، از مسئولان مربوطه خواست تا با افراد خاطی به شدت برخورد کنند.

سومین نشست از سلسله نشستهای حقوقی و جرمشناختی انجمن ایرانی جرمشناسی یا موضوع تحلیل پرونده قتلهای سریالی ارتکاب یافته در شهر قزوین، در تاریخ 20 اردیبهشت 1390 در دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد. در آغاز جناب آقای قاضی افروز، بازپرس ویژه پرونده، جزئیات قتلهای ارتکاب یافته، چگونگی کشف جرم و دستگیری قاتل را شرح دادند و سپس سرکار خانم دکتر رستمی تبریزی، مدرس دانشگاه، به تحلیل جرمشناختی و روانشناختی پرونده پرداختند و راههای پیشگیری از ارتکاب چنین جرایمی را بررسی نمودند. در این نشست اندیشمندان و اساتیدی چون جناب آقایان دکتر کوشا، دکتر موذن زادگان، دکتر شاملو، دکتر صفاری، دکتر مهابادی و دکتر نیازپور حضور داشتند. شرح نشست به زودی توسط انجمن ایرانی جرمشناسی منتشر خواهد شد.